MOZART WOLFGANG AMADEUS

MOZART WOLFGANG AMADEUS (1756–91), kompozytor austr., jeden z klasyków wiedeńskich. Występował od 6 roku życia z ojcem Leopoldem i siostrą Anną Marią, grał na klawikordzie, klawesynie, fortepianie, organach i skrzypcach na dworach cesarskich, król. i w salonach arystokracji w całej Europie; 1769–77 i 1779–81 był koncertmistrzem kapeli arcybiskupa w Salzburgu; wyjeżdżał w tym czasie do Włoch, Wiednia, Monachium, Mannheimu i Paryża. Od 1781 przebywał stale w Wiedniu, mianowany tamże 1787 kompozytorem cesarskim. Twórczość Mozarta stanowi syntezę tradycji niem. i wł. i obejmuje wszystkie ważniejsze ówczesne formy muzyczne. W muzyce dram. nawiązał do zdobyczy szkoły neapolitańskiej (opery serio: Idomeneo 1781, La clemenza di Tito 1791, wł. opery buffo: La finta giardiniera 1775, Wesele Figara 1786, Cosí fan tutte 1790) oraz niem. singspielu (Bastien und Bastienne 1768, Uprowadzenie z seraju 1782 oraz Czarodziejski flet 1791, którego tematyka stała się punktem wyjścia romant. opery niem.); w dramma giocoso Don Giovanni (1787) zespolił elementy komiczne i poważne. W twórczości instrumentalnej Mozarta na pierwszy plan wysuwają się formy cykliczne, gł. symfonie (49), m.in. D-dur zw. Paryską, C-dur zw. Linzką, D-dur zw. Haffnerowską, D-dur zw. Praską, a zwł. 3 ostatnie z 1788: Es-dur, g-moll, C-dur zw. Jowiszową. W sonatach (19) i koncertach fortepianowych (28) oraz w sonatach skrzypcowych (33) i w kilkunastu koncertach na skrzypce, flet, klarnet, fagot, róg, 2 i 3 fortepiany, 2 skrzypiec, skrzypce i altówkę, flet i harfę — przyjął Mozart 3-częściowy cykl sonatowy, natomiast w kwartetach smyczkowych (23), zwł. późniejszych, cykl 4-częściowy (z menuetem); nadto skomponował 4 fantazje, ronda, wariacje na fortepian, 6 kwintetów smyczkowych, 8 triów fortepianowych, ponad 30 divertimenti i serenad na orkiestrę (m.in. popularna Eine kleine Nachtmusik), 18 mszy, Requiem (dokończone przez F.X. Süssmayra), motety, pieśni. Katalog kompozycji Mozarta opracował L. von Köchel (Köchel-Verzeichnis, skrót: K.V.); nowe wyd. zbiorowe dzieł Mozarta (w planie 120 tomów) wychodzi w Salzburgu od 1955. Cennym źródłem wiedzy o życiu i twórczości Mozarta są jego Listy (przekład pol. I. Dembowskiego 1991).