LISZT FERENC

LISZT FERENC (1811–86), węg. kompozytor i pianista; od 1823 studiował w Paryżu (przyjaźń z F. Chopinem i H. Berliozem); 1839–47 odbył wiele tournées koncertowych (1843 w Polsce); od 1848 przebywał w Weimarze; działał tam jako pedagog, kier. i dyrygent opery, wystawiając współcz. dzieła, m.in. opery R. Wagnera (z którym łączyła go przyjaźń); 1861 przeniósł się do Rzymu, 1865 przyjął niższe święcenia kapłańskie; w ostatnich latach życia działał w Budapeszcie (1875 dyr. nowo powstałej akad. muz.), Weimarze i Rzymie. Liszt był czołowym twórcą neoromantyzmu w muzyce; stworzył gatunek poematu symfonicznego, rozwinął fakturę fortepianową, którą kształtował na wzorach orkiestrowych z uwypukleniem czynnika wirtuozowskiego. Główne kompozycje: poematy symfoniczne (Tasso 1849, Prometeusz 1850, Preludia 1854, Mazepa 1854), symfonie programowe (Faustowska 1854, Dantejska 1856), utwory na fortepian: 2 koncerty (1849, 1986), Lata pielgrzymstwa (3 cykle 1853–77), Sonata h-moll (1853), 2 legendy (1862), wirtuozowskie etiudy, ballady, 19 Rapsodii węgierskich, liczne transkrypcje; nadto oratoria (Legenda o św. Elżbiecie 1862, Chrystus 1866), msze (Węgierska msza koronacyjna 1867), pieśni; także liczne pisma, książka Fryderyk Chopin (1852).