środa, 9 lutego 2011

Anton Rubinstein



Anton Grigoriewicz Rubinstein (ur. 28 listopada 1829 we wsi Wychwatyniec w guberni podolskiej, zm. 20 listopada 1894 w Peterhofie) - rosyjski pianista, kompozytor i dyrygent.
Rubinstein rozpoczął naukę gry na fortepianie jako dziecko, a pierwszy publiczny występ dał w wieku dziewięciu lat. Edukację kontynuował w Paryżu a potem od 1844 w Berlinie, gdzie ze swoim bratem, Nikołajem Rubinsteinem, studiował kompozycję u Siegfrieda Dehna. W roku 1848 powrócił do Rosji i zamieszkał w Petersburgu, gdzie w 1859 założył Rosyjskie Towarzystwo Muzyczne, a w 1862 konserwatorium, którym kierował w latach 1862-67 i 1887-90.
Od roku 1867 odbywał tournée koncertowe, które były sensacją Europy. Grę jego znamionował przepiękny ton, wirtuozostwo błyskotliwe i namiętny, głęboki wyraz.
W 1872 odbył wraz z Henrykiem Wieniawskim tournée po Ameryce, podczas którego artyści w ciągu 8 miesięcy dali 215 koncertów.
Jego dorobek kompozytorski jest bardzo bogaty, acz mało oryginalny. Rubinstein skomponował 20 oper, 6 symfonii, 5 koncertów fortepianowych, a także wiele utworów fortepianowych oraz kameralnych. Na szczególną uwagę wśród jego kompozycji zasługuje druga symfonia, Ocean, która jest pierwszym rosyjskim utworem programowym. Napisał też: opery biblijne, a raczej oratoria, opery (najsławniejsza „Demon”), balet, pieśni (popularne: „Azza”, „Noc” — romans).

Plik:Ilja Jefimowitsch Repin 007.jpg

Alfred Sznitke

Plik:Alfred Schnittke -- May 6, 1989.jpg

Alfred Sznitke (ur. 24 listopada 1934 w mieście Engels w ZSRR, zm. 3 sierpnia 1998 w Hamburgu) – kompozytor, pianista, teoretyk muzyki i pedagog pochodzenia rosyjsko-niemiecko-żydowskiego. Jego muzyka wywodzi się z tradycji rosyjskich (Dymitr Szostakowicz i Igor Strawinski), niemieckich (Gustav Mahler i Alban Berg) oraz amerykańskich (Charles Ives). Skomponował m.in. dziewięć symfonii (ostatnia niedokończona), sześć concerti grossi, cztery koncerty skrzypcowe, trzy fortepianowe, dwa wiolonczelowe, koncert potrójny (na skrzypce, altówkę i wiolonczelę) oraz cztery kwartety smyczkowe i trzy opery.

Biografia
Jego ojciec urodził się w Niemczech w żydowskiej rodzinie o rosyjskich korzeniach i w 1926 r. przeprowadził się do ZSRR – jego matka urodziła się w Rosji i była Niemką z Powołża. Alfred Sznitke urodził się w mieście Engels (dawniej Pokrowsk) – stolicy ówczesnej Niemieckiej Nadwołżańskiej Autonomicznej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Języka niemieckiego nauczył się przed rosyjskim, co przyczyniło się do tego, że czuł się obco w swym ojczystym kraju.
Edukację muzyczną rozpoczął w Wiedniu, dokąd jego ojciec został oddelegowany po II wojnie światowej jako dziennikarz i tłumacz. Muzyczne tradycje Wiednia – zarówno klasyczne, związane z Haydnem, Mozartem i Beethovenem, jak i pochodzące z przełomu wieków, wywodzące się od Mahlera i Schönberga – znacznie wpłynęły na poczucie estetyki Sznitkego. Po powrocie do Moskwy w 1948 r. kontynuował studia muzyczne w Konserwatorium Moskiewskim, gdzie w latach 1953-1958 uczył się kontrapunktu oraz kompozycji u Eugeniusza Gołubiewa, a instrumentacji u Mikołaja Rakowa.
W 1961 r. zakończył studia i poślubił Irinę Katajewą – od 1982 r. Irinę Sznitker – pianistkę i interpretatorkę jego dzieł. W tym samym roku wstąpił do Związku Kompozytorów ZSRR. Do 1972 r. nauczał instrumentacji w Konserwatorium Moskiewskim, zajmując się jednocześnie komponowaniem muzyki filmowej oraz teatralnej. W okresie 1962-1996 napisał muzykę do ok. sześćdziesięciu filmów, co stanowiło istotne źródło utrzymania jego rodziny. Dzięki temu mógł swobodniej oddawać się komponowaniu dzieł muzyki poważnej. W skład jego twórczości wchodzi m.in. dziewięć symfonii (ostatnia niedokończona), sześć concerti grossi, cztery koncerty skrzypcowe, trzy fortepianowe, dwa wiolonczelowe, koncert potrójny (na skrzypce, altówkę i wiolonczelę) oraz cztery kwartety smyczkowe i trzy opery.
Jego twórczość stała się znana za granicą w latach 80. XX wieku dzięki emigrującym artystom radzieckim, w szczególności skrzypkowi Gidonowi Kremerowi. W 1985 r. Sznitke doznał udaru mózgu, po którym zapadł w krótkotrwałą śpiączkę. Po powrocie do zdrowia kontynuował prace kompozytorskie. W 1990 r. Alfred, Irina oraz ich syn Andriej opuścili ZSRR i osiedli w Hamburgu. Powodami emigracji były zlecenia, jakie Sznitke zaczął dostawać w Niemczech: umowy z teatrami, zamówienia na nowe partytury oraz zaproszenia na wykłady. Wyjazd na Zachód był ponadto uzasadniony względami medycznymi. Zdrowie Sznitkego pogarszało się jednak nadal. Na cztery lata przed śmiercią, w 1994 r., po kolejnym udarze, został sparaliżowany prawostronnie i praktycznie zaprzestał komponowania. Zmarł w Hamburgu jako obywatel Niemiec.

 Nagrody
Spośród otrzymanych przez Alfreda Sznitkego wyróżnień na uwagę zasługują: Austriacka Nagroda Państwowa (1990), Premium Imperiale w Tokio (1992), Nagroda Bachowska Hanseatyckiego Miasta Hamburg (1992), Rosyjska Nagroda Kulturalna (1993), Wielki Krzyż Zasługi z Gwiazdą Republiki Federalnej Niemiec (1994), Österreichisches Ehrenzeichen für Wissenschaft und Kunst (1994) oraz rosyjska nagroda Sława-Gloria (1998).
Poza tym uzyskał on członkostwo Bawarskiej Akademii Sztuk Pięknych w Monachium (1986), Królewskiej Szwedzkiej Akademii Muzycznej (1987), Freie Akademie der Künste w Hamburgu (1989), Royal Academy of Music w Londynie (1900) oraz American Academy of Arts and Letters w Nowym Jork (1994)

Charles Camille Saint-Saëns

Plik:SaintSaens.jpg
Charles Camille Saint-Saëns (ur. 9 października 1835 w Paryżu, zm. 16 grudnia 1921 w Algierze) - francuski kompozytor i wirtuoz fortepianu i organów, również dyrygent własnych utworów tworzący w okresie romantyzmu.

Urodził się w Paryżu i był uznawany za "cudowne dziecko" ponieważ w wieku 2 lat zaczął czytać, pisać i pobierał lekcje muzyki. Swój pierwszy koncert dał w wieku 5 lat, mając 16 lat napisał swoją pierwszą symfonię. Studiował w Konserwatorium Paryskim.
W latach 1853-1857 piastował stanowisko organisty w kościele św. Mederyka, a w 1858-1877 w kościele St. Madeleine w Paryżu. Po roku 1877 koncertował i komponował. Był współzałożycielem Societe Nationale de Musique (Narodowe Towarzystwo Muzyczne) co było jak najbardziej naturalne dla tego wszechstronnego, utrzymującego bogate kontakty z wieloma muzykami (Richard Wagner, Ferenc Liszt, Hector Berlioz, Georges Bizet) człowieka. Sam siebie określał mianem eklektyka, jednak ten eklektyzm w jego kompozycjach, korzystających z dorobku innych twórców zaowocował własnym stylem, brzmiącym szczególnie w III Symfonii. Do tradycyjnego instrumentarium orkiestry dodał organy i fortepian, co sprawia, że symfonia ta ma niepowtarzalny charakter. W uznaniu wpływu twórczości kompozytora na rozwój francuskiej muzyki symfonicznej w roku 1881 został honorowym członkiem Academie des Beaux Arts.
Oprócz muzyki zajmowały Saint-Saënsa astronomia, archeologia, biologia ale i poezja (2 tomiki lirycznej osobistej poezji Rimes familieres). Był także nauczycielem muzyki. Kompozytor wiele podróżował. W 1877 zawitał do Warszawy. W trakcie jednej z podróży zmarł.

Ferruccio Busoni

Ferruccio Busoni (ur. 1 kwietnia 1866, zm. 27 lipca 1924) – włoski kompozytor i pianista, dyrygent i pedagog.
Urodził się w Empoli w Toskanii jako Dante Michelangelo Benvenuto Ferruccio Busoni, był jedynakiem. Jego rodzice byli profesjonalnymi muzykami: matka (Włoszka) – pianistką, ojciec – klarnecistą. Często podróżowali w czasie jego dzieciństwa.
Busoni zadebiutował w wieku siedmiu lat jako pianista, występując ze swymi rodzicami. Parę lat później grał niektóre własne kompozycje w Wiedniu, gdzie spotkał i usłyszał muzykę Franza Liszta, Johannesa Brahmsa i Antona Rubinsteina.
Busoni przez krótki czas uczył się w Grazu pod kierunkiem Wilhelma Mayera. Mayerowi pomagał Wilhelhelm Kienzl, który umożliwił 12-letniemu Busoniemu dyrygowanie swej własnej kompozycji Stabat Mater. W roku 1888 w Helsinkach, poznał swą przyszłą żonę – Gerdę Sjöstrand, córkę szwedzkiego rzeźbiarza Carl Eneas Sjöstranda i zaczął życiową przyjaźń z Sibeliusem. W roku 1890 w Konkursie Antona Rubinsteina zdobył I nagrodę za Konzertstück na fortepian i orkiestrę, Op. 31a. W roku 1890 był nauczycielem w Moskwie. Od 1891 do 1894 podróżował po USA jako pianista-wirtuoz.
W roku 1894 zamieszkał w Berlinie, dając tam serię koncertów zarówno jako pianista jak i kompozytor. Promował głównie muzykę współczesną. Kontynuował także nauczanie w Weimarze, Wiedniu i Bazylei, jego uczniem był Egon Petri. Styl jego pianistyki i filozofia muzyki wpłynęły m.in. na Claudia Arrau.
W roku 1907 napisał Zarys nowej estetyki muzyki przepowiadając muzykę przyszłości, w której możliwe będą podziały oktawy inne niż na tradycyjne 12 półtonów, a także wykorzystanie instrumentów elektrycznych. Jego filozofia głosząca, że "Muzyka urodziła się wolna; i wygrać tę wolność to jej przeznaczenie", mocno wpłynęła na jego uczniów Luigi Russoloego, Percy Graingera oraz Edgara Varèse'a, z których wszyscy odegrali zauważalne role w muzyce XX wieku.
Podczas I wojny światowej Busoni mieszkał najpierw w Bolonii, gdzie kierował konserwatorium, a później w Zurychu. Odmawiał występowania w krajach biorących udział w wojnie. W 1920 roku wrócił do Berlina, gdzie prowadził zajęcia z kompozycji. Miał kilku uczniów, którzy stali się sławnymi, między innymi Kurta Weilla, Edgara Varèsego i Stefana Wolpego.
Busoni zmarł w Berlinie na chorobę nerek. Został pochowany w Städtischer Friedhof III, Berlin-Schöneberg, Stubenrauchstraße 43-45. Zachowało się kilka rejestracji fonograficznych oraz pianolowych jego wykonań. Kompozycje Busoniego były zapomniane przez wiele lat po jego śmierci, został zapamiętany raczej jako wielki wirtuoz i autor fortepianowych aranżacji muzyki Bacha. W latach 80. XX wieku nastąpił pewien renesans zainteresowania jego kompozycjami.

Henryk Wieniawski


Plik:Wieniawski Henryk.png
Henryk Wieniawski (ur. 10 lipca 1835 w Lublinie, zm. 31 marca 1880 w Moskwie) – polski kompozytor i skrzypek
Dziadek Wieniawskiego był cyrulikiem Herszkiem Mejerem Helmanem z lubelskiego żydowskiego przedmieścia Wieniawa. Ojciec – Wolf Helman (Tobias Rufe Pietruszka) zmienił nazwisko na Tadeusz Wieniawski, żeby się wkomponować w polskie otoczenie. Nazwisko przyjął od dzielnicy w której mieszkał. Przed otrzymaniem dyplomu lekarskiego, ochrzcił się. Ze związku dr Wieniawskiego i córki żydowskiego lekarza z Warszawy dr Józefa Wolffa – Reginy (była siostrą zamieszkałego w Paryżu pianisty i kompozytora Edwarda Wolffa) przyszedł na świat geniusz skrzypiec.
Dom Wieniawskich był prawdziwym lubelskim salonem. Odwiedzali go wybitni artyści, tu odbywały się koncerty, spotkania literackie i dyskusje. Zaważyło to nie tylko na późniejszej drodze życiowej Henryka Wieniawskiego, ale także dwóch jego braci, z których starszy, Julian, został pisarzem i publicystą, natomiast młodszy, Józef, poświęcił się karierze pianistycznej.
Pierwszą nauczycielką Henryka była jego matka, potem zaś uczył się u Jana Hornziela, skrzypka Teatru Wielkiego w Warszawie i Stanisława Serwaczyńskiego, solisty i koncertmistrza Opery Budapeszteńskiej. W 1843, mając osiem lat, wyjechał do Paryża, gdzie studiował pod kierunkiem Lamberta-Josepha Massarta w Konserwatorium Paryskim. Konserwatorium ukończył jako 11-letni chłopiec w 1846 z I nagrodą i złotym medalem. Po studiach kontynuował przez 2 lata naukę u Massarta. Później – przez 2 miesiące – koncertował w Petersburgu, w krajach nadbałtyckich i Warszawie. W 1849 udał się ponownie do Paryża do Konserwatorium, gdzie w klasie Hipolita Colleta podjął studia kompozycji, które ukończył z wyróżnieniem w następnym roku.
W 1850 rozpoczął, wraz z bratem Józefem, działalność koncertową, występując początkowo we wszystkich większych miastach Imperium Rosyjskiego, następnie w wielu krajach europejskich, wszędzie wzbudzając nieopisany entuzjazm. Współpracę z bratem zakończył w 1855. Po wielu dalszych sukcesach przyjął w 1860 funkcję pierwszego skrzypka dworu carskiego i solisty Rosyjskiego Towarzystwa Muzycznego. Równocześnie uczył gry na skrzypcach w tzw. klasach muzycznych Towarzystwa, przekształconych w 1862 w konserwatorium. Tu swoją kilkuletnią owocną działalnością pedagogiczną stworzył zalążek petersburskiej szkoły skrzypcowej, rozwiniętej przez Leopolda Auera we wspaniałą szkołę rosyjską. Każdego roku przez 3-4 miesiące koncertował w innych krajach Europy, głównie modnych kurortach.
W 1872, po 12 latach opuścił Rosję i udał się z Antonim Rubinsteinem na wielkie tournée koncertowe po Stanach Zjednoczonych. W ciągu 8 miesięcy artyści dali 215 koncertów. Wieniawski pozostał w Ameryce do 1874, koncertując ze słynną śpiewaczką Pauliną Luccą. Po powrocie do Europy w 1874 podjął pracę pedagogiczną w konserwatorium w Brukseli, jako następca chorego Henriego Vieuxtempsa i kontynuował ją do września 1877 (wśród jego prywatnych uczniów był Eugène Ysaÿe). Wskutek nasilających się dolegliwości serca i nadmiernej otyłości w ostatnich latach życia koncertował na siedząco. Zmarł w Moskwie. Pochowany został w Warszawie. W manifestacyjnym pogrzebie uczestniczyło 40 tysięcy osób.
Od 1935 roku odbywa się co 5 lat (z wyjątkiem okresu okupacji) Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. Henryka Wieniawskiego, przeznaczony dla skrzypków do 30 roku życia. Pierwszy konkurs odbył się z inicjatywy Adama Wieniawskiego, bratanka słynnego skrzypka, w Warszawie. Drugi konkurs miał miejsce dopiero w 1952 r. w Poznaniu, gdzie do dziś odbywają się kolejne jego edycje.

Muzyka
Wieniawski ceniony był nie tylko jako wirtuoz dysponujący fenomenalną techniką, ale także jako wielki liryk. W relacjach często opisywano go jako "poetę skrzypiec”. Był ostatnim wirtuozem skrzypiec, który przeszedł do historii muzyki również jako kompozytor. W jego utworach obecne są oba te przymioty: brawurowa wirtuozeria oraz liryzm. Komponować zaczął jako "cudowne dziecko". W późniejszych latach tworzył na własne potrzeby, niekiedy publikując swoje utwory.
Dzięki Wieniawskiemu do europejskiej literatury skrzypcowej wszedł polonez. Wśród kilku takich utworów dwa znalazły stałe miejsce w repertuarze: Polonez D-dur op. 4 i Polonez A-dur op. 21. Wieniawski stylizował też mazurki. Najpopularniejsze są wśród nich dwa opublikowane jako op. 19 z podtytułem "mazurki charakterystyczne": żywiołowy Obertas i Dudziarz, wyraźnie naśladujący charakterystyczne, dudziarskie kwinty. Wiele miniatur, głównie powstałych na początku lat pięćdziesiątych, było jednak zaledwie typowymi, salonowymi utworami - sentymentalnymi, albo popisowymi, nierzadko wykorzystującymi popularne rytmy taneczne.
Największą popularność zyskał Koncert skrzypcowy d-moll op. 22. Po koncertach Paganiniego jest to najczęściej nagrywany i wykonywany dziś koncert skrzypcowy napisany przez wirtuoza. Pomysł utworu narodził się zimą 1855 roku, zrealizowany został jednak dopiero po upływie siedmiu lat. Wcześniejszy Koncert skrzypcowy fis-moll, skomponowany przez osiemnastolatka, jest mniej interesujący, gdyż stanowi przede wszystkim popis technicznej brawury. Reakcje pierwszych słuchaczy były jednak odwrotne: Koncert fis-moll od razu obudził entuzjazm słuchaczy, Koncert d-moll - musiał poczekać na uznanie.
Spośród dzieł typowo wirtuozowskich najczęściej wykonuje się dzisiaj Scherzo-tarantelę oraz wariacje i fantazje na obce, powszechnie znane tematy. W tej grupie utworów największą popularność zyskała Fantazja faustowska skomponowana sześć lat po premierze opery Charles Gounoda. Melodie z opery Faust opracowywało wielu skrzypków (m.in. Vieuxtemps, Alard, Sarasate), lecz dzisiaj grywa się przede wszystkim utwór Wieniawskiego. Liryzm w twórczości Wieniawskiego uosabia Legenda, wykonywana nie tylko w oryginalnej wersji na skrzypce z orkiestrą, ale jeszcze częściej z fortepianem, skomponowana podobno jako wyznanie miłości do Izabeli Hampton, przyszłej żony artysty.

Utwory

  • Grand caprice fantastique sur un theme original op. 1 (1847)

  • Wariacje na temat własnego mazurka (ok. 1847)

  • Aria z wariacjami E-dur (przed 1848)

  • Fantazja i wariacje E-dur (1848)

  • Nocturne pour violon seul (1848)

  • Romance (ok. 1848)

  • Rondo alla polacca e-moll (1848)

  • Allegro de sonate, presto pour violon et piano concertant op. 2 (1848?) (napisane wspólnie z bratem, Józefem Wieniawskim, u którego jest to ten sam nr opusowy)

  • Duo concertant na temat z opery Łucja z Lammermooru Donizettiego (ok. 1850)

  • Duo concertant na temat hymnu rosyjskiego A. Lwowa (ok. 1850)

  • Duo concertant na temat rosyjskiej melodii ludowej (ok. 1850)

  • Fantazja na temat z opery Prorok Meyerbeera (ok. 1850)

  • Mazur wiejski(ok. 1850)

  • Fantazja na temat z opery "Ryszard Lwie Serce" Gretry'ego (ok. 1851)

  • Duet na tematy finlandzkich pieśni (ok. 1851)

  • Dwa mazurki (1851)

  • Marsz (1851)

  • Wariacje na temat hymnu rosyjskiego (ok. 1851)

  • Wariacje na temat Jechał Kozak zza Dunaju (ok. 1851)

  • Prémière Polonaise de concert D-dur op. 4 (ok. 1852)

  • Adagio elegiaque A-dur op. 5 (ok. 1852)

  • Souvenir de Moscou, deux romances russes op. 6 (ok. 1852)

  • Caprice-valse E-dur op. 7 (1852)

  • Grand duo polonais pour violon et piano concetrant op. 8 (ok. 1852) (napisane wspólnie z bratem, Józefem Wieniawskim, u którego jest to op.5)

  • Romance sans paroles et rondeau élégant op. 9 (ok. 1852)

  • Prémier grand concerto fis-moll op. 14 (1852)

  • Le carnaval Russe, improvisations et variations humoresques op. 11 (ok. 1853)

  • Deux mazourkas de salon: La champêtre (Sielanka, 1850?) et Chanson polonaise (Pieśń polska) op. 12 (1853)

  • Fantaisie pastorale op. 13 (ok. 1853)

  • Kujawiak a-moll(1853)

  • Wariacje na temat hymnu austriackiego(1853)

  • Souvenir de Posen, mazurek d-moll op. 3 (1854)

  • L'école moderne. Études-caprices pour le violon seul op. 10 (1854)

  • Thème original varièe (wariacje A-dur) op.15 (1854)

  • Rozumiem, pieśń na głos z fortepianem (1854)

  • Souvenir de Lublin, polka koncertowa (ok. 1855)

  • Fantazja na tematy z opery Lunatyczka Belliniego (ok. 1855)

  • Scherzo-tarantelle g-moll op. 16 (1855)

  • Legenda op. 17 (ok. 1860)

  • Deux mazourkas characteristiques:Obertass(Obertas G-dur) et Le menetrier (Dudziarz) op. 19 (1860?)

  • Études-caprices na dwoje skrzypiec op. 18 (1862)

  • Fantaisie orientalle a-moll op. 24 (1862?)

  • Fantaisie brillante sur Faust opera de Charles Gounod op.20 (ok. 1865)

  • Polonaise brillante A-dur op. 21 (ok. 1870)

  • Wspomninie z San Francisco (ok. 1874)

  • Deuxième grand concerto d-moll op. 22

  • Gigue e-moll op. 23

  • Kujawiak C-dur

  • Polonaise triomphale

  • Rêverie fis-moll na altówkę i fortepian

  • Dudziarz (mazurek charakterystyczny)




  • Karol Lipiński

    Plik:Karol Lipiński.PNG
    Karol Józef Lipiński (ur. 30 października 1790 w Radzyniu Podlaskim na Lubelszczyźnie, zm. 16 grudnia 1861 w Urłowie) - polski skrzypek, kompozytor i pedagog.
    Od wczesnego dzieciństwa zdradzał wybitne zdolności muzyczne. Gry na skrzypcach uczył się od piątego roku życia - początkowo od ojca Feliksa (1765-1847) (kapelmistrza orkiestry w majątku Potockich w Radzyniu Podlaskim).
    Po przeniesieniu się Lipińskich w 1799 roku do Lwowa grał w orkiestrze prowadzonej przez ojca w domu Adama Starzeńskiego oraz w zespołach kameralnych. Pod koniec 1809 r. Lipiński został zaangażowany na stanowisko koncertmistrza orkiestry teatru niemieckiego we Lwowie ( Obowiązujący do 1842 roku przywilej teatralny obejmował tylko teatr niemiecki - polscy aktorzy działali wyłącznie na podstawie nie zawsze formalnych umów z przedsiębiorcami austriackimi). Po dwóch latach pracy w orkiestrze został jej kapelmistrzem. We Lwowie mieszkał przez 40 lat do 1839 r., pracując jako dyrygent, a potem dyrektor orkiestry. We Lwowie powstała zdecydowana większość jego kompozycji, m.in. symfonie, trzy koncerty skrzypcowe, kaprysy, polonezy.
    Około 1810 roku powstały pierwsze autorskie utwory Lipińskiego: 3 symfonie Es-dur, B-dur, Uwertura D-dur. W 1812 roku odbył podróż do Warszawy, aby zapoznać się z pracą teatru operowego.
    W roku 1814 wyjechał do Wiednia, aby poznać sławnego wówczas niemieckiego skrzypka-wirtuoza Ludwika Spohra. Po tym spotkaniu postanowił obrać karierę koncertującego skrzypka, zaś po powrocie do Lwowa porzucił pracę w teatrze i zajął się doskonaleniem gry na skrzypcach. Równocześnie tworzy i zajmuje się działalnością pedagogiczną.
    Pod koniec października 1817 r. udaje się na koncerty do Włoch. Spotkał się z Paganinim w 1818 r. (wspólnie koncertowali dwukrotnie 17 kwietnia i 24 maja 1818 r.).
    W latach 1819-1824 koncertował w Kijowie, Krakowie, Poznaniu, Berlinie, Lipsku i Wrocławiu, Wilnie, Krzemieńcu i Kamieńcu Podolskim. W tym czasie powstały liczne jego utwory.
    W 1823 r. koncertował w Kijowie wspólnie z Marią Szymanowską. Występował w Warszawie w grudniu 1827  i na początku 1828 r. dając sześć koncertów w Teatrze Narodowym, po których otrzymał nominację na pierwszego skrzypka Dworu Królewsko-Polskiego.
    W 1829 r. podczas uroczystości koronacyjnych Mikołaja I, na które przybył również Paganini obaj artyści koncertowali wywołując w prasie warszawskiej gorącą polemikę na temat wyższości ich gry. Lipiński po powrocie z Warszawy zaniechał koncertowania i poświęcił się pracy kompozytorskiej. W 1834 r. rozpoczął występy z nowym repertuarem w Warszawie i Poznaniu, w 1835 roku udał się na półtoraroczną podróż artystyczna na Zachód. W Lipsku sprawował stanowisko koncertmistrza w słynnej orkiestrze Gewandhaus. Stamtąd udał się do Paryża. Koncertował niewiele z powodu długiej naprawy uszkodzonych skrzypiec. Z Paryża przeniósł się z koncertami do Anglii (Londyn, Manchester).
    W latach 1837-1839 poczynił starania o stanowisko koncertmistrza kapeli króla saskiego w Dreźnie, które otrzymał w 1839 r. Niemal do ostatnich dni swego życia działalność jego związana była z tym miastem.
    Współpracował z R. Wagnerem, przyjaźnił się z R. Schumannem. W Dreźnie powstały jego ostatnie utwory.Tutaj też rozwinął swoją działalność pedagogiczną kształcąc wielu skrzypków i opiekując się młodymi talentami (H. Wieniawski). Paganini zapytany, kto według niego jest najlepszym skrzypkiem na świecie odpowiedział: "Nie wiem kto jest najlepszy, ale Lipiński ma na pewno drugie miejsce".
    Zmarł z powodu astmy.

    Twórczość

    Spośród mało dziś znanych kompozycji Lipińskiego największe uznanie zdobył sobie II Koncert skrzypcowy D-dur op. 21, zwany czasem "Wojskowym". Oprócz niego był on twórcą czterech innych koncertów skrzypcowych (z których jeden nie zachował się), kaprysów i innych utworów wirtuozowskich, głównie na skrzypce z akompaniamentem (polonezów, rond, etiud, wariacji); oprócz tego - także trzech wczesnych symfonii.                            
              
     Dzieła


    • Wariacje na tematy z opery "Kopciuszek" Rossiniego op. 10
    • Rondo alla polacca op. 13
    • I Koncert skrzypcowy fis-moll op. 14
    • II Koncert skrzypcowy D-dur (Concerto militaire; Wojskowy) op. 21
    • Variations de Bravoure op. 22
    • Fantazja i wariacje na tematy z opery "Lunatyczka" Belliniego op. 23
    • Fantazja na motywach opery "Krakowiacy i Górale" Stefaniego op. 33
    • III Koncert skrzypcowy e-moll op.24
    • IV Koncert skrzypcowy A-dur op.32

    Maria Szymanowska

    Plik:Maria Szymanowska.jpg
    Maria Szymanowska (z d. Wołowska), pianistka i kompozytorka. Urodzona 14 grudnia 1789 w Warszawie, zmarła 24 lipca 1831 w Petersburgu.
    Uzdolnienia muzyczne ujawniła bardzo wcześnie - nie znając jeszcze nut, improwizowała na szpinecie i klawikordzie. W wieku ośmiu lat rozpoczęła regularną naukę muzyki pod kierunkiem Antoniego Lisowskiego, a następnie u Tomasza Gremma.

    Rodzina Wołowskich prowadziła otwarty dom w Warszawie. Bywali w nim m.in. Józef Elsner, Karol Kurpiński i Franciszek Lessel. W 1810 Maria Wołowska odbyła pierwszą zagraniczną podróż do Paryża. Luigi Cherubini, dyrektor Konserwatorium Paryskiego, tak był urzeczony jej talentem, że zadedykował pianistce swoją "Fantazję". Po powrocie do kraju Maria Wołowska poślubiła Józefa Szymanowskiego, dzierżawcę dóbr otwockich pod Warszawą. W 1811 przyszły na świat bliźnięta - Romuald i Helena, rok później córka Cecylia (przyszła żona Adama Mickiewicza). Małżeństwo nie było jednak udane - w 1820 Maria Szymanowska rozstała się z mężem i poświęciła karierze wirtuozowskiej.

    Na początku 1822 rozpoczęła blisko półtoraroczne tournée po Rosji. Grała w artystycznych salonach i na estradach Petersburga oraz Moskwy. Na jednym z jej koncertów był sławny Johann Nepomuk Hummel, na innym - car Aleksander (od którego otrzymała tytuł "Pierwszej fortepianistki Ich Wysokości Carycy Elżbiety Aleksandrówny i Marii Fiedorówny"). Poza Petersburgiem i Moskwą koncertowała w Kijowie (m.in. wspólnie z Karolem Lipińskim w 1823), Tulczynie, Żytomierzu, Dubninie, Krzemieńcu i Lwowie. W połowie 1823 wyruszyła na podbój Europy Zachodniej. Występowała w Karlsbadzie (dzisiaj Karlowe Wary), Marienbadzie (dzisiaj Mariańskie Łaźnie), Dreźnie, Lipsku, Weimarze, Paryżu, Londynie oraz innych miastach europejskich. Poznała wówczas Johanna Wolfganga Goethego i Václava Jana Tomáška, z którymi się zaprzyjaźniła, a także Felixa Mendelssohna-Bartholdy'ego, Gioacchina Rossiniego, Johanna Baptista Cramera, Pierre'a Baillota, a we Włoszech - Michała Kleofasa Ogińskiego.

    W 1827 wraz z rodziną postanowiła przenieść się do Rosji. Cztery lata później stała się ofiarą szalejącej w Petersburgu cholery. Przedwczesna śmierć pianistki przerwała interesującą twórczość i komplementowaną przez wszystkich słuchaczy działalność koncertową.

    Maria Szymanowska dysponowała rozległym repertuarem pianistycznym. Grała utwory Jana Sebastiana Bacha, Carla Philippa Emanuela Bacha, Wolfganga Amadeusza Mozarta, Carla Marii von Webera, Johanna Nepomuka Hummla, Johna Fielda, Augusta Alexandra Klengla, Ludwiga van Beethovena, Fryderyka Chopina oraz własne.

    Dorobek kompozytorski Marii Szymanowskiej obejmuje blisko 100 utworów. Największe znaczenie mają dzieła fortepianowe: mazurki, polonezy, walce, nokturny i etiudy.

    Opracowanie: Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich, luty 2004.


    środa, 2 lutego 2011

    Fryderyk Chopin

    Plik:Chopin, by Wodzinska.JPG                                      Fryderyk Chopin  urodzony 22 lutego 1810 roku w Żelazowej Wolii, zmarł 17 października 1849 w Paryżu.
    Polski kompozytor i pianista .
    Chopoin urodził się wedle legędy przy grze ojca, Mikołaja na skrzypcach w jednej z dworskich  oficyn  hrabiego Fryderyk Skarbka, w której mieszkałą rodzina Mikołaja i Justyny.
    Na chrzcie dali mu imiona Fryderyk i Franciszek  na część ojca chrzestnego i zapewne dziadka - Francois.
    W księdze metrykalnej z kościoła w Brochowie jako chrzestni widnieją Franciszek Grembecki  ze wsi Ciepliny wraz z panną  Anną Skarbkówką, hrabinę z Żelazowej Wolii.
    Sami Chopinowie  jako chrzestnego zwyczajowo traktowali młodego hrabiego Fryderyka Skarbka oraz jego młodszą o rok siostrę Annę Emilię.
    Około połowy 1810 Mikołaj i Justyna wraz z dziećmi przenieśli się do Warszawy do pałacu Saskiego  w którym mieściło się Liceum Warszawskie, gdzie Mikołaj miał uczyć języka francuskiego.
    Przeprowadzka wynikła prawdopodobnie z pogarszającej się sytuacji finansowej Skarbków.
    Hrabina  prowadził hulaszczy tryb życia i popadał w długi, a po rozwodzie z Ludwiką (1807) uciekł z Księstwa Warszawskiego w poznańskie.
    Również dorastające dzieci  Skarbków nie wymagały już opiekiguwernera.
    Prawdopodobnie Mkołaj myślał o przeprowadce do stolicy jeszcze przed urodzeniem się syna . Po wyjeździec na stałe do WarszawyChopinowie utrzymywali bliskie kontakty z rodziną Skarbków, Fryderyk jeździł tam na wakacje, a młody Fryderyk Skarbek wydał pierwsze polonezy Chopina.
    Na przełomie czwartego i piątego roku życia  chopin rozpoczoł grę na fortepianie, początkowo u swojej matki. W  1816  zaczoł braćlekcję u Wojciecha Żywnego bardzo szybko się uczył  27 listopada 1831 pisał do Fryderyka.
    Quote-alpha.png
    Technika gry zabrała Ci bardzo niewiele czasu [...]. Twoje palce mniej się natrudziły niż umysł [...] inni trawili całe dni, przebierając palcami po klawiaturze, Ty [...] rzadko spędzałeś przy niej godzinę[1].
    20 września 1818 odwiedziła Warszawę carowa Maria Fidorowa, której  Chopin ofiarował dwa tańce polskie. Wójcicki wspomina, że gdy mały Chopin grywał u księcia  Konstantego , namiestnika warszawskiego, podczas gry Marsza wojskowego wznosił oczy w górę, że książę go pytał: „Co tam patrzysz w górę mały? Czytasz nuty na suficie?”. Później Chopin otrzymał od cara pierścień z brylantem, a w Paryżu nawet propozycję zostania nadwornym kompozytorem carskim. Chopin jednak pierścień sprzedał, a propozycję odrzucił.
    W latach 1823–1826 Chopin uczył się w Liceum Warszawskim, gdzie pracował jego ojciec. W tych latach zwiedził sporą część Polski. Spędzał wakacje na dworze ks. Antoniego Radziwiłła w Antoninieni bywał u przyjaciół mieszkających w odległych miejscach kraju. Z pobytów w Szafarni (lata 1824–25) wysłał swoje słynne listy – „Kuriery Szafarskie” do rodziców, będące parodią „Kuriera Warszawskiego”, które rozsławiły sielankowe wakacje w majątku Juliusza Dziewanowskiego. Słynna jest również anegdota mówiąca, że został niegdyś w szkole przyłapany na rysowaniu nauczyciela w czasie lekcji. Obrazek tak zadziwił rysowanego, że ten go pochwalił. Maurycy Karasowski wspomina również anegdotę z tradycji rodzinnej, w której Chopin pomógł guwernerowi uspokoić hałaśliwych wychowanków. Zaimprowizował im opowieść, a potem uśpił wszystkich łącznie z guwernerem kołysanką. Gdy pokazał uroczy widok siostrom i matce, obudził wszystkich przeraźliwym akordem. Wraz z siostrą Emilią Fryderyk pisał także dla zabawy wiersze i komedie. Balzac wspominał, że Chopin miał zastraszająco prawdziwy dar naśladowania każdego, kogo tylko zechciał.
    Wielu biografów (np. Jeżewska, Iwaszkiewicz, Willemetz) przekonuje, że Chopin był geniuszem uniwersalnym, ponieważ posiadał również niezwykły talent literacki, czego dowodem są jego słynne listy, a także talent malarski i aktorski.
    W latach 1826–1829 był studentem warszawskiej Szkoły Głównej Muzyki, będącej częścią Konserwatorium, która związana była z Uniwersytetem Warszawskim, gdzie podjął naukę harmonii i kontrapunktu u Józefa Elsnera. Został zwolniony z przedmiotu instrumentu, ponieważ zauważono nieprzeciętny sposób i charakter gry Chopina. Ten okres w jego twórczości charakteryzuje fascynacja muzyką ludową. Powstały wówczas Sonata c-moll op. 4, Wariacje B-dur na temat "Là ci darem la mano" z "Don Juana" W. A. Mozarta op. 2 na fortepian i orkiestrę, Trio g-moll op. 8 i pierwsze Mazurki (op. 6, 7) oraz oparte na motywach ludowych Rondo c-moll op. 1 i Rondo à la Krakowiak F-dur op. 14. W raporcie po trzecim roku nauki Józef Elsner zapisał: "Trzecioletni Szopen Fryderyk – szczególna zdatność, geniusz muzyczny".
    W 1826 Chopin odbywał swoją pierwszą zagraniczną podróż do Berlina. W 1826 spędził wakacje także w Bad Reinertz (dzisiejsze Duszniki-Zdrój) w Kotlinie Kłodzkiej.
                                  DOM URODZENIA FRYDERYKA
    Dom Urodzenia Fryderyka Chopina w Żelazowej WoliI koło Sochaczewa – obecnie muzeum biograficzne, w skład którego wchodzi oficyna (tzw. dworek) oraz siedmiohektarowy park krajobrazowy nad rzeką Utratą. Dwór wraz z parkiem jest oddziałem Muzeum Fryderyka Chopina w Warszawie zarządzanego przez Narodowy Instytut Fryderyka Chopina.

                                            Rozpoczęcie niezależnej kariery kompozytorskiej

    Lata 1829–1831 były dla Chopina okresem pierwszej miłości (do śpiewaczki Konstancji Gładkowskiej) i pierwszych ogromnych sukcesów kompozytorskich. W liście do swojego przyjaciela, Tytusa Woyciechowskiego, Chopin nazywał Konstancję ideałem. Powstały wówczas Koncerty fortepianowe f-moll op. 21 i e-moll op. 11
    W lipcu 1829, niezwłocznie po ukończeniu studiów, Fryderyk Chopin wraz z przyjaciółmi wyjechał na wycieczkę do Wiednia. Dzięki Würflowi wszedł w środowisko muzyków. W Kärntnerthortheater wystąpił dwukrotnie; grał Wariacje B-dur za pierwszym, a oprócz Wariacji także Rondo à la Krakowiak za drugim razem. Odniosły one fenomenalny sukces wśród publiczności. Nawet krytyka mimo zastrzeżeń dotyczących jego gry (zbyt mała siła dźwięku) uznała kompozycje za nowatorskie. Dobre przyjęcie kompozycji na koncertach ułatwiło kontakt z wydawcami: w kwietniu 1830, po raz pierwszy za granicą, wydano drukiem w Austrii, w oficynie Tobiasa Haslingera grane tu już Wariacje op. 2.
    2 listopada 1830 Chopin wyjechał spod pałacu Czapskich w Warszawie do Kalisza, odprowadzany do „Żółtej Karczmy” za rogatkami wolskimi przez licznych przyjaciół, w tym przez Elsnera, który przy tej okazji wykonał specjalnie skomponowaną kantatę na cześć swojego najzdolniejszego ucznia. Przed wyjazdem pożegnał się z Konstancją Gładkowską i wręczył jej pierścień przechowywany przez nią aż do śmierci. W Kaliszu, dokąd dotarł 3 listopada i gdzie dołączył do niego Tytus Woyciechowski, Chopin spędził ostatnie trzy dni w ojczyźnie.
                                            Ostatni okres życia
    5 listopada 1830 Chopin na zawsze opuścił Polskę – wyjechał z Kalisza i przez Wrocław udał się do Drezna. W Wiedniu usłyszał śpiewaną niegdyś przez Konstancję cavatinę Rossiniego  i rozpłakał się. Pojechał do Monachium i w końcu udał się do Paryża. W czasie drogi Chopin napisał dziennik (zwany „Dziennikiem stuttgarckim”), przedstawiający stan jego ducha podczas pobytu w Stuttgarcie, gdzie ogarnęła go rozpacz z powodu upadku powstania listopadowego. Wedle tradycji, powstały wtedy pierwsze szkice do Etiudy „Rewolucyjne ”. Utwory tego okresu wypełnione są dramatyzmem, który z wolna zaczyna dominować w twórczości kompozytora.

                                           Śmierć i pogrzeb
    Plik:Chopin's Grave in Paris.jpg
    Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii do Paryża stan zdrowia Fryderyka nie polepszył się. 3 września 1848 zmarł homeopata Jean-Jacques Molin (1797–1848), jeden z niewielu lekarzy, którzy potrafili pomóc artyście ("Molin posiadał sekret stawiania mnie na nogi."). Doktorzy, którzy pojawili się po Molinie byli zgodni co do "dobrego klimatu, spokoju, odpoczynku", jednak Fryderyk stwierdził, iż odpoczynek znajdzie "pewnego dnia i bez ich pomocy". Zalecona dieta, która zabraniała m.in. pić kawę zamieniając ją na kakao denerwowała Fryderyka, który czuł się przez to śpiący oraz "coraz bardziej tępy". Sam Chopin wierzył w poprawę swojego zdrowia pisząc do Solange Clésinger:
    Quote-alpha.png
    [...] mam nadzieję, że słońce wiosenne będzie moim najlepszym lekarzem. Trzeba dodać: wiosenne, bo w operze przygotowują słońce do Proroka, które jak się zdaje, będzie piękniejsze niż wszystkie słońca tropikalne. Słońce to tylko wschodzi i świeci krótko, ale jest tak silne, że pogrąża w cieniu wszystko z wyjątkiem muzyki. Składają się na nie snopy światła elektrycznego. Byłem zbyt chory, aby udać się na próbę przedwczoraj, lecz liczę na premierę, która ma się odbyć w przyszły poniedziałek.
     

    POMNIKI FRYDERYKA CHOPINA