Alfred Sznitke

Alfred Sznitke (ur. 24 listopada 1934 w mieście Engels w ZSRR, zm. 3 sierpnia 1998 w Hamburgu) – kompozytor, pianista, teoretyk muzyki i pedagog pochodzenia rosyjsko-niemiecko-żydowskiego. Jego muzyka wywodzi się z tradycji rosyjskich (Dymitr Szostakowicz i Igor Strawinski), niemieckich (Gustav Mahler i Alban Berg) oraz amerykańskich (Charles Ives). Skomponował m.in. dziewięć symfonii (ostatnia niedokończona), sześć concerti grossi, cztery koncerty skrzypcowe, trzy fortepianowe, dwa wiolonczelowe, koncert potrójny (na skrzypce, altówkę i wiolonczelę) oraz cztery kwartety smyczkowe i trzy opery.

Biografia
Jego ojciec urodził się w Niemczech w żydowskiej rodzinie o rosyjskich korzeniach i w 1926 r. przeprowadził się do ZSRR – jego matka urodziła się w Rosji i była Niemką z Powołża. Alfred Sznitke urodził się w mieście Engels (dawniej Pokrowsk) – stolicy ówczesnej Niemieckiej Nadwołżańskiej Autonomicznej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Języka niemieckiego nauczył się przed rosyjskim, co przyczyniło się do tego, że czuł się obco w swym ojczystym kraju.
Edukację muzyczną rozpoczął w Wiedniu, dokąd jego ojciec został oddelegowany po II wojnie światowej jako dziennikarz i tłumacz. Muzyczne tradycje Wiednia – zarówno klasyczne, związane z Haydnem, Mozartem i Beethovenem, jak i pochodzące z przełomu wieków, wywodzące się od Mahlera i Schönberga – znacznie wpłynęły na poczucie estetyki Sznitkego. Po powrocie do Moskwy w 1948 r. kontynuował studia muzyczne w Konserwatorium Moskiewskim, gdzie w latach 1953-1958 uczył się kontrapunktu oraz kompozycji u Eugeniusza Gołubiewa, a instrumentacji u Mikołaja Rakowa.
W 1961 r. zakończył studia i poślubił Irinę Katajewą – od 1982 r. Irinę Sznitker – pianistkę i interpretatorkę jego dzieł. W tym samym roku wstąpił do Związku Kompozytorów ZSRR. Do 1972 r. nauczał instrumentacji w Konserwatorium Moskiewskim, zajmując się jednocześnie komponowaniem muzyki filmowej oraz teatralnej. W okresie 1962-1996 napisał muzykę do ok. sześćdziesięciu filmów, co stanowiło istotne źródło utrzymania jego rodziny. Dzięki temu mógł swobodniej oddawać się komponowaniu dzieł muzyki poważnej. W skład jego twórczości wchodzi m.in. dziewięć symfonii (ostatnia niedokończona), sześć concerti grossi, cztery koncerty skrzypcowe, trzy fortepianowe, dwa wiolonczelowe, koncert potrójny (na skrzypce, altówkę i wiolonczelę) oraz cztery kwartety smyczkowe i trzy opery.
Jego twórczość stała się znana za granicą w latach 80. XX wieku dzięki emigrującym artystom radzieckim, w szczególności skrzypkowi Gidonowi Kremerowi. W 1985 r. Sznitke doznał udaru mózgu, po którym zapadł w krótkotrwałą śpiączkę. Po powrocie do zdrowia kontynuował prace kompozytorskie. W 1990 r. Alfred, Irina oraz ich syn Andriej opuścili ZSRR i osiedli w Hamburgu. Powodami emigracji były zlecenia, jakie Sznitke zaczął dostawać w Niemczech: umowy z teatrami, zamówienia na nowe partytury oraz zaproszenia na wykłady. Wyjazd na Zachód był ponadto uzasadniony względami medycznymi. Zdrowie Sznitkego pogarszało się jednak nadal. Na cztery lata przed śmiercią, w 1994 r., po kolejnym udarze, został sparaliżowany prawostronnie i praktycznie zaprzestał komponowania. Zmarł w Hamburgu jako obywatel Niemiec.

 Nagrody
Spośród otrzymanych przez Alfreda Sznitkego wyróżnień na uwagę zasługują: Austriacka Nagroda Państwowa (1990), Premium Imperiale w Tokio (1992), Nagroda Bachowska Hanseatyckiego Miasta Hamburg (1992), Rosyjska Nagroda Kulturalna (1993), Wielki Krzyż Zasługi z Gwiazdą Republiki Federalnej Niemiec (1994), Österreichisches Ehrenzeichen für Wissenschaft und Kunst (1994) oraz rosyjska nagroda Sława-Gloria (1998).
Poza tym uzyskał on członkostwo Bawarskiej Akademii Sztuk Pięknych w Monachium (1986), Królewskiej Szwedzkiej Akademii Muzycznej (1987), Freie Akademie der Künste w Hamburgu (1989), Royal Academy of Music w Londynie (1900) oraz American Academy of Arts and Letters w Nowym Jork (1994)